Đến với các xã Thân Cửu Nghĩa, Tân Lý Đông, Tân Lý Tây của huyện Châu Thành tỉnh Tiền Giang sẽ thấy nghề đan nón bàng buông phát triển mạnh mẽ cùng thời gian.
Nghề của truyền thống:
Nơi đây nghề đan các sản phẩm từ bàng buông phát triển mạnh bởi khu vực này tiếp giáp với vùng nguyên liệu bàng tự phát thuộc Đồng Tháp Mười thời đó (huyện Tân Phước nay).
Theo nhiều người cao tuổi trong làng kể lại, thuở xưa, vùng Thân Cửu Nghĩa có nghề làm nón bàng, bởi vùng này cây cỏ bàng mọc rất nhiều. Cây cỏ bàng là đặc trưng của những vùng đất hoang hóa phèn mặn. Mãi sau này cách đây chừng hơn nửa thế kỷ, trong vùng có ông Phạm Văn Cầm (tức ông Ba Cầm), trong một lần đi rừng phát hiện ra cây buông (một cây thuộc họ cọ) có lá xòe rộng rất đẹp liền hái đem về phơi khô, xé nhỏ kết thành nón. Khi đội thử, nón không chỉ mát mà còn dễ chịu bởi mùi thơm của lá buông. Thấy vậy ông làm thử vài cái cho dân làng đội để đi làm đồng. Không ngờ, nón được người dân quê ưa chuộng, đặt hàng quanh năm. Từ đó, nghề làm nón lá buông hình thành và phát triển mạnh thành nghề truyền thống.
Cỏ bàng ngày xưa mọc hoang dại nhưng giờ đã được canh tác
Cây buông là một loài cây thuộc họ cọ
Ở làng nghề nón này chia thành hai khu vực rõ rệt: các xã Tân Lý Đông và Tân Lý Tây thì tập trung đan bằng lá bàng, còn ở xã Thân Cửu Nghĩa thì tập trung đan bằng lá buông.
Nghề của sự tỉ mỹ:
Lá buông sau khi lấy ở rừng về được kéo thành sợi nhỏ, phơi khô rồi sau đó giao lại cho thợ đan nón. Còn loại cỏ bàng thì trước đây được dập bằng chày rất mất công và nhiều thời gian nhưng hiện nay đã được cải tiến dập bằng máy.
Phơi cỏ bàng cho khô dẻo
Tách lá buông ra khỏi tàu
Lá buông sau khi phơi khô sẽ được kết thành bó lớn để dễ vận chuyển
Kéo lá buông thành nhiều nan nhỏ
Công việc này khá nhẹ nhàng
Nón bàng buông không chỉ bền, đẹp mà còn giữ được màu sắc tươi sáng, đội dễ chịu. Muốn nón đẹp, khi đan phải thật khít chặt để nón không bị hở. Đan xong, nón được đem đi cắt rìa, may viền, ép khuôn, có nón phải nhuộm màu. Cuối cùng là công đoạn sấy khô, xử lí ẩm mốc. Ngoài ra, sau khi sấy nón xong phải dùng lửa xử lý cho hết phần lông còn dính trên nón, làm cho nón mềm mại, để khi đội sẽ được cảm giác thoải mái.
Bàn tay khéo léo của người phụ nữ
Giải quyết được việc làm cho khá nhiều người
Được sự hỗ trợ của máy móc nên sản lượng tăng cao
Nghề này thu nhập ổn định nên thu hút được giới trẻ
Kiểm tra sản phẩm
Công đoạn nhuộm màu cũng là một bí quyết của người dân trong làng. Khi nhuộm phải để nón trong nước sôi cho màu thấm đều, không loang lổ. Sau khi nhuộm xong, phải phơi nắng cho màu khô và thấm sâu vào từng nan lá.
Nón được nhuộm đủ các màu sắc theo thị hiếu
Phơi nắng để làm khô và thấm màu
Phát triển bền vững:
Hiện nay, ở các xã làm nghề này còn rất nhiều nghệ nhân cao tuổi vẫn còn làm việc, đóng vai trò truyền nghề cho các thế hệ tiếp theo. Sự tồn tại và phát triển của một làng nghề thủ công truyền thống rất cần những người thợ kinh nghiệm lâu năm và đầy tâm huyết như thế.
Bên cạnh đó, Doanh nghiệp nón bàng buông Hưng Thịnh được thành lập từ năm 2010, với hơn 500 lao động. Là một doanh nghiệp nổi trội hàng đầu trong lĩnh vực hàng thủ công từ chất liệu bàng buông, Hưng Thịnh không chỉ dừng lại ở việc sản xuất nón mà còn lấn sang làm nhiều sản phẩm khác như giỏ, túi xách, ví, manh... theo nhu cầu thị trường. Nón bàng buông ngày nay rất đa dạng về chủng loại và kiểu dáng. Sản phẩm được các khu du lịch và các tỉnh miền Tây tiêu thụ mạnh nhưng hơn 90% lượng sản phẩm được xuất khẩu sang thị trường nước ngoài như: Mỹ, Tây Ban Nha, Pháp, Italia, Mexico, Trung Quốc, Nhật Bản, Australia, Nam Phi... Hưng Thịnh đã góp phần giải quyết được bài toán đầu ra cho sản phẩm và tạo thu nhập ổn định cho người dân làng nghề, góp phần vào việc phát triển đời sống và xã hội của vùng nông thôn nơi đây.
Tấm manh cũng là một sản phẩm được ưa chuộng
Sản phẩm được khò lửa, bấm nhãn
Đóng bao bì trước khi xuất khẩu
Tác giả bài viết: Đoàn Quốc Khanh
Nguồn tin: Tổng hợp